Straże Gminne (Miejskie)

Uprawnienia wojewody

Uprawnienia wojewody w zakresie nadzoru nad strażami gminnymi (miejskimi) reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych.

Zakres nadzoru wojewody

Zakres nadzoru wojewody nad strażami gminnymi (miejskimi) określa art. 9 ust. 2 ustawy o strażach gminnych. I tak, do właściwości wojewody należy sprawowanie nadzoru nad wykonywaniem przez strażników gminnych (miejskich) uprawnień, o których mowa w art. 12 ustawy, a mianowicie:

1. Udzielaniem pouczeń, zwracaniem uwagi, ostrzeganiem lub stosowaniem innych środków oddziaływania wychowawczego,
2. Legitymowaniem osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości,
3. Ujęciami osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji,
   3a) dokonywaniem kontroli osobistej, przeglądaniem zawartości podręcznych bagaży osoby:
• w przypadku istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary,
• w związku z wykonywaniem czynności określonych w ustępie 1 pkt 3,
• związku z wykonywaniem czynności określonych w artykule 11 pkt 7, jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że osoba, wobec której czynności te są podejmowane, posiada przy sobie niebezpieczne przedmioty dla życia lub zdrowia ludzkiego,
4. Nakładaniem grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia,
5. Dokonywaniem czynności wyjaśniających, kierowaniem wniosków o ukaranie do sądu, oskarżaniem przed sądami i wnoszeniem środków odwoławczych - w trybie i zakresie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia,
6. Usuwaniem pojazdów i ich unieruchamianiem przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonych w przepisach o ruchu drogowym,
7. Wydawaniem poleceń,
8. Żądaniami niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych,
9. Zwracaniem się, w nagłych przypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych, jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji.

Nadzorowi wojewody podlega również użycie przez strażników gminnych (miejskich) broni palnej bojowej oraz enumeratywnie wskazanych w ustawie środków przymusu bezpośredniego, do których należą:

• siła fizyczna w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony,
• kajdanki,
• pałki obronne wielofunkcyjne,
• psy i konie służbowe,
• przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej (paralizatory), na które jest wymagane pozwolenie na broń w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji,
• przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, na które nie jest wymagane pozwolenie na broń w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji oraz ręczne miotacze gazu.

Wojewoda nadzoruje ponadto straż gminną (miejską) pod względem prowadzonych ewidencji w zakresie:

• etatów,
• wyposażenia, w tym wymienionych powyżej środków przymusu bezpośredniego, urządzeń samoczynnie ujawniających i rejestrujących naruszenia przepisów ruchu drogowego (tzw. "fotoradarów") oraz środków technicznych służących do obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń w miejscach publicznych (urządzeń monitoringu miejskiego), a także użytkowanych przez straż gminną (miejską) pojazdów służbowych,
• wyników działań straży.

Nadzór wojewody nad działalnością straży gminnych (miejskich) sprawowany jest przy pomocy komendanta wojewódzkiego Policji, który działa w imieniu wojewody.

Formy sprawowanego nadzoru

Formy sprawowanego nadzoru precyzuje art. 9 ust. 3 ustawy o strażach gminnych wymieniając:

• przeprowadzanie okresowych lub doraźnych kontroli, obejmujących całokształt lub część spraw poddanych nadzorowi,
• wydawanie zaleceń pokontrolnych oraz kontrolę prawidłowości i terminowości ich realizacji,
• podejmowanie innych czynności zmierzających do usunięcia stwierdzonych uchybień i zapobieżenia ich powstawaniu.

Tryb sprawowanego nadzoru, a w szczególności działalności kontrolnej, określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 grudnia 2009 r. w sprawie trybu sprawowania nadzoru nad działalnością straży gminnych (miejskich).

Należy zauważyć, iż zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o strażach gminnych, w pozostałych sprawach związanych z działalnością straży gminnych (miejskich) nadzór nad działalnością strażników należy do wójta, burmistrza czy prezydenta miasta, właściwego miejscowo dla działania straży.